Regelmatig hoor ik dat iemand een zen momentje beleeft. Meestal is dat het geval als iemand met een biertje op het terrras zit, een dagje naar de sauna gaat of lekker op het strand ligt in een zonnig oort. Heerlijk zo’n zen momentje. Maar daar zit voor gemiddelde zen kenner iets raars aan. Op dit soort momenten laat je juist je gedachten even helemaal gaan en probeer je lekker te ontspannen. Maar dat lukt niet altijd als je lekker op het terras zit te loeren op je telefoon of je bedenkt wat je morgen allemaal op je werk moet doen. Kortom je bent er niet helemaal bij.
Wat is zen dan?
Zen laat zicht moeilijk uit te leggen. Om het moeilijk te maken zou je kunnen zeggen dat het ergens het midden heeft tussen een filosofische levensbeschouwing en een mentale staat van zijn. Maar je kunt het ook heel makkelijk maken. Ik hoorde een keer een zen leraar zeggen dat je zen ook kunt vervangen door het woordje ‘aandacht’. Dan wordt het zen momentje ook iets makkelijker. Het betekent namelijk met volle aandacht iets doet. Dus als je een kopje thee drinkt doe je dat met alle aandacht in de wereld. Dat lijkt te simpel maar dat is het niet. Het is verschrikkelijk moeilijk om je gedachten en alles wat aandacht kan opbrengen in je lijf ergens bij te houden. Ten minste, dat is het voor mij wel. Ik ben door het minste of geringste afgeleid.
Een zen momentje
Een zen momentje is dus voor mijn een moment waarbij ik korte tijd volledig mijn aandacht ergens bij kan houden. Storende gedachten ontbreken zoals wat andere mensen er van vinden, wat ik er zelf van vind, of het wel goed genoeg is, of het niet anders kan en ga zo maar doot. Dit soort momenten doen zich soms spontaan voor als je ergens zeer geconcentreerd ergens mee bezig bent zoals een mooi stuk lezen, een spannend spel- of sportmoment beleven. Kortom alles waarbij je even helemaal in het moment bent. Deze omschrijving van een zen momentje staat wat mij betreft in contrast moment met een zen momentje waarbij je even passief aan het relaxen bent.
Uiterlijke omstandigheden
De uiterlijke omstandigheden bepalen dus niet zozeer of je een zen momentje beleeft. Je kan namelijke in je strandstoel op een tropisch eiland een zonsondergang beleven terwijl je aan het malen bent over je werk. Maar je kan ook in je strandstoel op een tropisch eiland een zonsondergang beleven waarbij je elk zonnestraaltje afzonderlijk lijkt te herkennen en alle kleuren rechtstreeks met je hersengolven lijken te resoneren.
Meditatie
Meditatie is een hele goede training om zen momentjes te leren creëren, misschien niet zo zeer tijdens het mediteren zelf waarbij je op zoek bent naar aandacht die dan juist afwezig is. Maar juist door je bewust te worden van het feit dat je aandacht zo vluchtig is leer je het waarderen wanneer deze er wel is en merk je op dat je even helemaal opgaat in het moment.
